Het afscheid

Simone de Beauvoir [1908-1986] geldt als de belangrijkste schrijfster, filosofe en feministe van de moderne tijd. Haar faam wortelt in talrijke succesvolle romans alsmede in haar filosofische geschriften, zoals «De tweede sekse», haar beroemde werk over de positie van de vrouw, «Pleidooi voor een moraal der dubbelzinnigheid», over de ethiek van het existentialisme, en «De ouderdom», het baanbrekende boek over de laatste levensfase als maatschappelijk, historisch en persoonlijk verschijnsel. Beauvoirs even gepassioneerde als hoogstpersoonlijke «Het afscheid» heeft een bijzondere plaats in dit oeuvre. Het werk is een mozaïek van intieme herinneringen, particuliere dagboeknotities en vele vastgelegde gesprekken die tezamen uitgroeien tot een subliem afscheid op papier van haar levenskameraad Jean-Paul Sartre. Na diens door tienduizenden Fransen bijgewoonde begrafenis op 19 april 1980, waarbij Beauvoir door de menigte bijna onder de voet werd gelopen en aan de rand van het graf op een haastig aangesleepte stoel zat «zonder enige gedachte», duurde het maanden voordat ze de pen weer ter hand kon nemen. Meteen bij de eerste woorden van «Het afscheid» realiseerde zij zich hoe definitief het verlies was van de levensgezel sinds haar studententijd. «Dit is het eerste van mijn boeken – waarschijnlijk het enige,» zo richt ze zich tot Sartre, «dat u niet hebt gelezen voordat het werd gedrukt. Het is helemaal aan u gewijd en het raakt u niet…» Met dit uitzonderlijke gedenkschrift – dat is opgedragen aan hen die van Sartre hebben gehouden, van hem houden, en van hem zullen houden – heeft Beauvoir niet alleen een onuitwisbaar portret geschre-ven van Sartre als denker, doener en vriend die ook in zijn laatste jaren nog een onverwoestbare vitaliteit en ook een onverminderde filosofische nieuwsgierigheid aan de dag legt, hoewel die doortrokken is van de mildheid der ouderdom. Bovenal getuigt dit afscheid van de bijzondere rol die Beauvoir zelf speelde in Sartre’s leven en in zijn denken, alsook in het intellectuele leven van onze tijd. «Grandioos, hartverscheurend, en van wezenlijk belang voor een ieder die als deze twee durft te denken en te leven.» – Libération –