Onze zintuigen en het onbekende

Inzicht en uitzicht op het grootse panorama van de moderne natuurwetenschap, dat is in het kort hetgeen de schrijver ons biedt. Men stelle zich voor dat men zijn gehele leven in een dal gewoond heeft. Het ligt voor de hand dat men meent zijn dal te kennen. Nu gaat met voor het eerst een reis naar de buitenwereld ondernemen. Staande op de bergen die ons dal omringen kijken we vol verwachting naar de nieuwe wereld die we zullen gaan bezoeken, maar we kijken nog even om. Daar zien we ons vertrouwende dal voor het eerst in zijn geheel. Natuurlijk herkennen we vele bijzonderheden, maar het totale overzicht is een nieuwe ervaring. Een dergelijke ervaring laat Charles-Noël Martin ons hier ondergaan. Wellicht wisten we al het een en ander van de resultaten der moderne natuurwetenschap, maar hier zien we voor het eerst het gehele gebied dat we meenden te kennen. Hoe geheel anders doet het zich aan ons voor. En als we uitkijken over het onbekende land dat we zullen gaan bereizen, dan zien we dat zich daar mogelijkheden openen waarvan we in ons nauwe dal nooit gedroomd hadden. Het uitzicht op de onbekende wereld is uiteraard nog vaag. De schrijver omkleedt zijn ideeën dan ook met vele vraagtekens. Hij verlangt niet van ons dat wel al zijn opvattingen en gissingen zonder meer zullen delen. Hij wil ons slechts nieuwe vergezichten openen. En deze zijn adembenemend, soms duizelingwekkend, altijd boeiend. De reis is niet altijd gemakkelijk (dat is steeds zo wanneer men platgetreden paden verlaat) maar onze gids is een geroutineerd iemand, en de inspanning die hij van ons vraagt, wordt steeds beloond.
Om zijn bijzondere aard en doordachte uitwerking steekt dit boek uit boven de grote massa