Duizend-en-eenige hoofdstukken over specialiteiten

'Over specialiteiten' is een geestige intellectuele uitdaging en in essentie nog immer actueel.

Is de leek omdat hy leek is onbevoegd om aanmerkingen te maken op zaken die onder 't be-grip vallen van elken welgeschapen menschengeest? Ten wiens behoeve ontsteken dan pro-fessers en specialiteiten hun licht? Moet men juist lantaarnopsteker zyn om 't recht te hebben over duisternis te klagen? Is er 'n aanstelling tot kok noodig voor men weigeren mag aange-brande of uitgekookte spys welsmakend en voedzaam te vinden? Er zyn koks en lantaarnop-stekers die deze leer wel zouden willen gepredikt zien, maar juist omdat ik daarover anders denk, schreef ik dit boekje. Kom, lezer, help me wieden! Waarlyk, de zaak is niet zoo moeie-lyk als sommigen u willen wys maken. Ge zult toch niet mogen erkennen dat myn aanmer-kingen op de kunde in letters die op onze scholen voor Letterkunde wordt uitgegeven, uw bevatting te boven gaan? Ge meent toch niet dat er 'n diploom als 'Doctor' in die 'Letteren' noodig is om te walgen van romannetjes die geen andere aanspraak kunnen maken op oor-spronkelykheid, dan dat de schryver 't Hollandsche 'toen' in 't Duitsche 'als' overzet, en de tyden van 'n werkwoord op de ongerymdste wyze door elkaar haspelt? Zou er diepe studie in harmonieleer vereischt worden om optemerken dat er zooveel dieven zyn onder de heden-daagsche toonzetters die hun onhandig saamgelapte reminiscentiën van oude meesters bru-taalweg uitgeven voor eigen werk? -Multatuli

'Over specialiteiten' werd voor het eerst gepubliceerd in 1871. Dit is een heruitgave naar de tweede druk, waaraan Multatuli in 1878 veel heeft toegevoegd; o.a. diverse noten, het hele hoofdstuk MVII en ook zijn de tien laatste bladzijden van de eerste druk uitgedijd tot een zestigtal.