Verdacht van woonplaats te zijn veranderd

'Verdacht van woonplaats te zijn veranderd.' Zo stond het in 1942 omschreven in het Algemeen Politieblad als mensen voor de bezetter niet meer waren te vinden. In vrijwel alle gevallen ging het om Joden die waren ondergedoken.

Marius van Rhijn, huisarts in Enschede, hoorde zoveel verontrustende berichten, dat hij zich voorbereidde op een onderduik voor hem en zijn gezin. Zijn verhaal wordt verteld aan de hand van zijn handgeschreven oorlogsdagboek. Daaruit blijkt dat zijn onderduik in allerlei opzichten nogal atypisch is te noemen. Zo had hij échte identiteitspapieren (op een andere naam), toegewijde onderduikgevers en de betrekkelijke luxe van grote huizen. Een vluchtelingenparadijs? Dat bestond niet. Dat bewijzen de vele verhalen in dit boek van ontheemden, vluchtelingen, bannelingen en verdrevenen. Van vluchtoperaties 'achter' Duinkerken tot en met deportaties naar werkkampen, van moedig verzet tot en met bewust of onbewust verraad, van fanatieke jagers op onderduikers tot en met onschuldige kinderen die een speelbal werden van een gruwelijk lot, van de internering van vluchtelingen in Britse kampen tot en met de bevrijding van overlevenden.

Ron van Hasselt vermengt de kleinere met de grotere verhalen. Zo laat hij zien wat er is gebeurd met de bewoners van het huis van zijn jeugd, met zijn nichtjes Els en Karla die door een beestmens werden gearresteerd, en met de familie en vrienden van dagboekschrijver Marius. Alle verhalen in dit boek zijn waargebeurd. Ze dragen eraan bij om de Tweede Wereldoorlog te zien in het perspectief van het gewone leven. De aantekeningen uit de onderduik van Marius van Rhijn zijn voor dat inzicht van onschatbare waarde.